Bộ Linga - Yoni Đá Nổi (Bảo vật quốc gia năm 2018)

- Nguồn gốc xuất xứ: hiện vật được phát hiện trong một cuộc khai quật khảo cổ học năm 1985 tại khu di tích Đá Nổi (Phú Hòa, An Giang).

- Chất liệu chính: kim loại vàng, đồng thau

- Kích thước: cao 10cm; rộng 12,2cm, nặng 2.673 gram.

- Niên đại: thế kỷ V-VI, thuộc niên đại văn hóa Óc Eo.

- Miêu tả: Hiện vật là một bộ linga-yoni có cấu trúc ba phần rời ghép lại thống nhất với nhau, gồm: linga, yoni cùng khối bệ và tấm kim loại biểu tượng của bộ phận yoni.

+ Linga: bằng kim loại vàng, được gắn sâu vào mặt trên ở trung tâm của khối bệ bằng đồng.

+ Yoni và khối bệ: có cấu trúc liền khối với phần bệ bên dưới được đúc bằng đồng thau. Bên dưới là khối bệ ba tầng: đế dưới cùng rộng nhất được làm giật cấp một lần, phần trên cùng có đặc điểm tương tự phần đế song tỷ lệ nhỏ hơn.

+ Biểu tượng của bộ phận yoni: là một miếng kim loại bằng vàng được dát mỏng và cắt hình vuông, vỡ mất một góc nhỏ. Chính giữa tâm tạo lỗ thủng bằng hai đường cắt chéo nhau. Linga được đặt xuyên thủng qua tâm của biểu tượng yoni này, mang tính tả thực rất cao. Đặc điểm thể hiện của tấm kim loại này như màng trinh tiết phủ kín bên trong yoni bị phá thủng bởi linga, biểu thị cho sự hủy diệt và tái tạo của thần Shiva.

- Giá trị hiện vật:

Hiện vật là bộ linga-yoni duy nhất bằng kim loại gồm nhiều phần ghép lại thống nhất. Hiện vật là bằng chứng quan trọng trong việc nhận diện lịch sử phát triển của các hoạt động trao đổi thương mại, tương tác văn hóa cùng lịch sử truyền bá và ảnh hưởng của tôn giáo từ nền văn minh Ấn Độ đến vùng đất Nam Bộ và khu vực Đông Nam Á trong lịch sử, đặc biệt trong nửa sau thiên niên kỷ I.

Tính hiện thực của bộ hiện vật này thể hiện ở yoni qua đặc điểm thể hiện các chi tiết chạm-khắc rất tinh tế và rất hiện thực với tính biểu cảm cao. Đặc biệt, cách thể hiện linga xuyên thủng yoni mang tính tượng trưng rất cao, rất sinh động. Nó vừa thể hiện đậm nét nội dung tôn giáo của Ấn Độ giáo, vừa thể hiện năng lực sáng tạo mạnh mẽ cùng sáng tạo nghệ thuật trang trí của người thợ thủ công (hay có thể gọi là nghệ sĩ) chế tác ra chúng từ góc độ tạo hình, tính mỹ thuật và nghệ thuật trang trí.

Bộ linga-yoni là một tư liệu khoa học, là hiện vật quan trọng mà các ngành khoa học có thể tiếp cận nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Đây là tư liệu khoa học quan trọng không chỉ đối với khảo cổ học mà còn có giá trị lớn đối với nghiên cứu lịch sử, văn hóa, mỹ thuật, quan hệ ngoại giao, tôn giáo, kỹ thuật luyện kim, nghề kim hoàn… của vùng đất Nam Bộ với khu vực và rộng hơn trong thời kỳ văn hóa Óc Eo.